Σύνδρομο Ευερέθιστου Εντέρου & Διατροφή

Τι είναι το Σύνδρομο Ευερέθιστου Εντέρου;

Το σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου (ΣΕΕ) είναι μια χρόνια διαταραχή του πεπτικού συστήματος που επηρεάζει τη λειτουργία του εντέρου καθώς και το στομάχι. Τα συμπτώματα περιλαμβάνουν κράμπες, πόνο στην κοιλιά, φούσκωμα, αέρια και διάρροια ή δυσκοιλιότητα ή και τα δύο, επηρεάζοντας σημαντικά την καθημερινότητα των πασχόντων.  Το IBS είναι μια συνεχιζόμενη κατάσταση που χρειάζεται μακροχρόνια διαχείριση.

Μόνο ένας μικρός αριθμός ατόμων με IBS έχει σοβαρά συμπτώματα. Αν και δεν υπάρχει οριστική θεραπεία, η διατροφή διαδραματίζει καθοριστικό ρόλο στη διαχείριση των συμπτωμάτων και τη βελτίωση της ποιότητας ζωής. Τρόποι που μπορούν να συμβάλουν στην εξισορρόπηση των συμπτωμάτων εκτός της κατάλληλης διατροφής αποτελούν η διαχείριση του στρες καθώς και του τρόπου ζωής. Τα πιο σοβαρά συμπτώματα μπορούν να αντιμετωπιστούν με φάρμακα και συμβουλευτική.

Τα άτομα που πάσχουν από το Σύνδρομο Ευερέθιστου Εντέρου (IBS), θεωρούν τη διατροφή ως ένα πολύ σημαντικό μέρος της ζωής τους, καθώς τους βοηθά να βελτιώσουν τα γαστρεντερικά (GI) συμπτώματα όπως διάρροια, δυσκοιλιότητα, φούσκωμα, κοιλιακό άλγος κ.λπ. Παρόλο που αυτή η μέθοδος μπορεί να είναι σωστή, πολλοί ασθενείς, χωρίς να το καταλαβαίνουν, τείνουν να περιορίζουν ή να αποκλείουν συγκεκριμένες τροφές, λόγω παραπλανητικών πληροφοριών από το διαδίκτυο, αμφισβητήσιμων συμβουλών από συγγενείς κ.λπ. οδηγώντας τους ακόμη και σε σοβαρές διατροφικές ελλείψεις.

Πιθανοί διατροφικοί παράγοντες που επιδεινώνουν το ΣΕΕ

Ορισμένες τροφές και συστατικά μπορεί να επιδεινώσουν τα συμπτώματα του ΣΕΕ:

• Επεξεργασμένα τρόφιμα και υψηλή πρόσληψη ζάχαρης: Μπορεί να προκαλέσουν φλεγμονή και διαταραχές στην εντερική μικροχλωρίδα.
• Καφεΐνη, αλκοόλ και τεχνητά γλυκαντικά: Αυτά τα συστατικά ενδέχεται να αυξήσουν την εντερική κινητικότητα και να προκαλέσουν φούσκωμα ή διάρροια.
• Τροφές που προκαλούν φλεγμονή: Tηγανητά, λιπαρά φαγητά και τα γαλακτοκομικά προϊόντα, μπορεί να επιδεινώσουν τα συμπτώματα.

Η δίαιτα FODMAP: Τι είναι και πώς βοηθά

Τα τελευταία χρόνια, υπάρχει μια νέα προσέγγιση για την αντιμετώπιση των γαστρεντερικών παθήσεων, η δίαιτα χαμηλής περιεκτικότητας σε FODMAP (δηλαδή ζυμώσιμους, ολιγοσακχαρίτες, δισακχαρίτες, μονοσακχαρίτες και πολυόλες)

Τα FODMAPs, μια ομάδα υδατανθράκων βραχείας αλυσίδας, απορροφώνται είτε ελάχιστα είτε καθόλου στο λεπτό έντερο και μπορούν να περάσουν άπεπτα στο παχύ έντερο, αυξάνοντας το αυλικό νερό και διεγείροντας την παραγωγή αερίων, συμπεριλαμβανομένου του υδρογόνου, του μεθανίου και του διοξειδίου του άνθρακα, μέσω της υψηλής οσμωτικής τους δραστηριότητας και της ζύμωσης των βακτηρίων του παχέος εντέρου.

Τα FODMAPs περιλαμβάνουν:

Ολιγοσακχαρίτες-φρουκτάνες/φρουκτο-ολιγοσακχαρίτες (FOS), γαλακτάνες, καθώς και γαλακτο-ολιγοσακχαρίτες (GOS): Μεταξύ όλων των FODMAPs, οι ολιγοσακχαρίτες έχουν το μεγαλύτερο μήκος αλυσίδας.

Δισακχαρίτες - λακτόζη: Ένας δισακχαρίτης ο οποίος διασπάται από το ένζυμο λακτάση σε δύο προϊόντα, τη γλυκόζη και τη γαλακτόζη, που υπάρχει κυρίως στα γαλακτοκομικά προϊόντα.

Μονοσακχαρίτες-φρουκτόζη: Ο μικρότερος υδατάνθρακας FODMAP.

Πολυόλες-Σορβιτόλη, μαννιτόλη, ξυλιτόλη, μαλτιτόλη και ισομαλτόζη: Αλκοόλες ζάχαρης που υπάρχουν στα τρόφιμα και χρησιμοποιούνται επίσης ως τεχνητά γλυκαντικά.

Ο περιορισμός των FODMAPs, σύμφωνα με τους Mehtab et al. & Whelan et al., επιτυγχάνεται με μια δίαιτα χαμηλής περιεκτικότητας σε FODMAPs και ισχύει ως εξής:

• Φάση περιορισμού (4-6 εβδομάδες): Η φάση περιορισμού περιλαμβάνει την αντικατάσταση τροφίμων υψηλής περιεκτικότητας σε FODMAP με εναλλακτικές λύσεις χαμηλής περιεκτικότητας σε FODMAP.
• Φάση επανεισαγωγής (6-8 εβδομάδες): Σε αυτή τη φάση, τα τρόφιμα με υψηλή περιεκτικότητα σε FODMAP προστίθενται ένα προς ένα, ανεξάρτητα, προκειμένου να εντοπιστεί αν υπάρχει πιθανότητα να προκαλέσουν συμπτώματα.
• Φάση συντήρησης (μακροπρόθεσμα): Η φάση συντήρησης σχεδιάζεται προσεκτικά, ανάλογα με την καλή ανοχή του ασθενούς σε τρόφιμα με περιεκτικότητα σε FODMAP, τα οποία εντοπίστηκαν στη φάση επανεισαγωγής.

Οι καλύτερες τροφές για τη διαχείριση του ΣΕΕ

Πίνακας: High FODMAP foods and low FODMAP alternatives, Cozma-Petruţ A et al. Dietary recommendations for IBS.

Η σημασία της ενυδάτωσης

Συστήνεται:

Τουλάχιστον 1,5-2 λίτρα νερού ημερησίως για την καλή λειτουργία του εντέρου.

Φυτικά αφεψήματα: Όπως χαμομήλι, μέντα και τζίντζερ, που έχουν καταπραϋντικές ιδιότητες.

Πώς να μειώσουμε το άγχος μέσω της διατροφής

Το έντερο συνδέεται άμεσα με τον εγκέφαλο μέσω του άξονα εντέρου-εγκεφάλου.

Κάποιες τροφές που βοηθούν στη χαλάρωση αποτελούν οι ξηροί καρποί, η μαύρη σοκολάτα, οι μπανάνες και γενικότερα οι τροφές πλούσιες σε μαγνήσιο.

Πρακτικές συμβουλές για καθημερινή διαχείριση

• Οργάνωση γευμάτων: Προετοιμασία υγιεινών γευμάτων χαμηλά σε FODMAP.
• Σωστή μάσηση: Η αργή κατανάλωση τροφής διευκολύνει την πέψη και μειώνει τα συμπτώματα.
• Ημερήσια καταγραφή τροφίμων και συμπτωμάτων: Βοηθά στον καλύτερο και πιο στοχευμένο εντοπισμό τροφών που μας ενοχλούν.

Η εξατομικευμένη διατροφή αποτελεί το κλειδί για τη διαχείριση του ΣΕΕ. Μικρές αλλά σταδιακές αλλαγές μπορούν να βελτιώσουν σημαντικά την ποιότητα ζωής, μειώνοντας τα δυσάρεστα συμπτώματα και προσφέροντας ανακούφιση σε καθημερινή βάση.

Η Μάρω Ζώη είναι Διαιτολόγος-Διατροφολόγος με μεταπτυχιακό στην Κλινική Διατροφή και εξειδίκευση στις διατροφικές διαταραχές. Μοιράζεται μαζί μας τις επιστημονικές της γνώσεις πάνω στη διατροφή και μας παρουσιάζει τρόπους βελτιστοποίησης της υγείας μας μέσα από τα άρθρα της.